Sudan'daki iç savaş, Kuzey Darfur'un stratejik şehri el-Fasher'de yeni ve kanlı bir boyuta ulaştı. Paramiliter Hızlı Destek Kuvvetleri (HDK), yüz binlerce sivilin mahsur kaldığı şehre büyük bir saldırı başlattı. Bu saldırı, ABD öncülüğünde Washington'da yürütülen ateşkes müzakerelerinin çökmesinden sadece saatler sonra geldi ve en büyük sponsoru BAE'nin el-Fasher'deki durumu masaya yatırmayı reddetmesiyle doğrudan ilişkilendiriliyor.
Geçen hafta ABD destekli görüşmelerde bir ilerleme umudu vardı. Ancak Middle East Eye'a (MEE) konuşan kaynaklar, HDK'nin en önemli destekçisi olan Birleşik Arap Emirlikleri'nin (BAE), 500 günden fazla süredir kuşatma altında olan el-Fasher'deki durumu tartışmayı reddettiğini bildirdi.
Pazar sabahı HDK savaşçıları şehre girdi, bir ordu üssünü ele geçirdi ve savunmaların çökmesine neden oldu. HDK, son aylarda Sudan Silahlı Kuvvetleri'ne (SAF) karşı önemli mevziler kaybetmesinin ardından bu ele geçirmeyi "belirleyici bir dönüm noktası" olarak nitelendirerek şehri kontrol ettiğini iddia ediyor.
Çatışmalar ve insan hakları ihlalleri endişesi
Şu ana kadar SAF ve müttefiki Ortak Kuvvetler, gelişmelere ilişkin yorum yapmadı. Ancak RSF'nin El-Fasher ve çevresinde insanları gözaltına alıp kırbaçladığını gösterdiği iddia edilen videolar ortaya çıktı. Şehirdeki askeri kaynaklar, yerel savaşçılar ve demokrasi yanlısı Halk Direniş Komitesi aktivistleri ise MEE'ye yaptıkları açıklamalarda hala savaştıklarını ve el-Fasher savunucularının Altıncı Piyade üssünden sadece taktiksel bir geri çekilme yaptığını söyledi.
Güvenlik gerekçesiyle kimliği açıklanmayan bir savaşçı MEE'ye, RSF'nin Pazar günü daha önceki herhangi bir saldırıdan daha şiddetli saldırdığını belirtti. "Son birkaç gündür el-Fasher'de tüm silah türleri kullanılarak ciddi çatışmalar yaşanıyor - özellikle her iki taraf da insansız hava araçları kullanıyor," diyen savaşçı, "Ancak RSF'nin ağır ateşi, ön kontrol noktalarımızı, barikatlarımızı ve siperlerimizi ezdikten sonra şehrin doğu tarafından girmelerine izin verdi" diye ekledi.
Başka bir savaşçı ise, "Güçlerimizin çoğu üsten şehrin kuzeyindeki el-Daraga mahallesine çekildi, burada şu anda iyi bir kontrolümüz var ve çatışmalar hala devam ediyor," ifadelerini kullandı.
BAE'nin tartışmalı rolü ve görüşmelerin çöküşü
El-Fasher'in basılması, Washington'daki ateşkes görüşmelerinin çökmesinden sadece saatler sonra gerçekleşti. Trump yönetimi tarafından desteklenen müzakerelerde, iki yıldır süren Sudan savaşını ele almakla görevli dört devlet (ABD, BAE, Mısır ve Suudi Arabistan) yer alıyordu. Washington'da SAF ve HDK delegasyonları da bulunuyordu, ancak taraflar doğrudan birbirleriyle konuşmayı reddetti.
Diplomatik kaynaklar MEE'ye, el-Fasher hakkındaki tüm tartışmaların, HDK'ye silah, para ve paralı asker sağlayan BAE tarafından durdurulduğunu söyledi. Daha önce Darfur'un başka yerlerinde soykırımla suçlanan HDK, el-Fasher'i mayınlarla kuşatmış, açlıktan ölen sivillere hiçbir yardımın ulaşmasını engellemiş ve şehir dışındaki yerleşim kamplarında katliamlar gerçekleştirmişti.
Bir diplomatik kaynak MEE'ye, "Emirlikler durumu bir kuşatma olarak tanımlamak istemedi ve el-Fasher'deki suçlardan her iki tarafın da eşit derecede sorumlu olduğunu söyledi," dedi. Görüşmelere aşina iki kaynak ise SAF heyetinin BAE'nin görüşmelere katılımını tamamen reddettiğini ve onu bir savaşçı olarak gördüğünü belirtti.
Görüşmelerin çökmesinin ardından, SAF heyetinde yer alan Sudan Dışişleri Bakanı Mohi al-Din Salem, "Eğer BAE ile herhangi bir ilişki kurulacaksa, bu bir arabulucu olarak değil, düşman olarak olacaktır," dedi.
Diplomatik kaynaklar MEE'ye, Trump'ın Arap ve Afrika işlerinden sorumlu elçisi Massad Boulos'un, Eylül ayından bu yana ABD yaptırımları altındaki Sudan ordusu ve hükümet başkanı Abdulfettah el-Burhan ile görüşmeler yaptığını söyledi. Bir diplomatik kaynak, "İki taraf şartlarını masaya koydu. Massad, SAF'ın İslamcı etkiyi azaltmasını, İran'dan silah getirmeyi durdurmasını ve İbrahim Anlaşmalarını desteklemesini, ayrıca Rus ve Çin'in ekonomik çıkarlarına karşı koymak gibi başka önlemleri talep etti," dedi. "Öte yandan Burhan, ABD'den BAE'nin müdahalesini durdurmasını, HDK'yi dağıtmasını veya en azından paramiliterlerin SAF'a entegre edilmesini ve ayrıca Sudanlı yetkililer üzerindeki ABD yaptırımlarının kaldırılmasını istedi."
Washington'daki müzakerelerin Cumartesi günü çökmesinin ardından Boulos, X'te Quad delegasyonlarının fotoğraflarını yayınlayarak ve "acil öncelikler üzerinde koordinasyonu güçlendirmek için" Ortak Operasyon Komitesi'ni duyurarak görüşmelerden bir şeyler kurtarmaya çalıştı. Ancak ertesi gün, el-Fasher saldırısının ayrıntıları ortaya çıkmaya başlayınca, tekrar X'e girerek bu kez HDK'yi "sivilleri korumaya ve daha fazla acıyı önlemeye" çağırdı. Boulos, "Dünya El-Fasher'i ve HDK'nin eylemlerini derin bir endişeyle izliyor," dedi.
