Orta Doğu'da iki yıldır süren ve bölgeyi sarsan kanlı bir savaşı sona erdirmeyi hedefleyen diplomatik bir atılım gerçekleşti. ABD Başkanı Donald Trump'ın 20 maddelik Gazze planının ilk aşaması olan ateşkes ve rehine takası anlaşması, soykırımcı İsrail ve Hamas tarafından kabul edildi. Anlaşma, Hamas'ın İsrail'e saldırısının ikinci yıl dönümünden sadece bir gün sonra, Mısır'da yapılan dolaylı görüşmelerin ardından geldi.
Anlaşmanın bilinen temel maddeleri
Başkan Trump, hem İsrail hem de Hamas'ın planın ilk aşamasını imzaladığını duyurdu. Bu aşama şunları içeriyor:
-
Rehinelerin serbest bırakılması: Tüm canlı ve ölü rehineler "çok yakında" serbest bırakılacak. Şu an itibarıyla esir tutulan 48 rehinelerin 20'sinin hayatta olduğu tahmin ediliyor.
-
İsrail'in çekilmesi: İsrail birlikleri, Gazze'de "sarı hat" olarak adlandırılan ilk geri çekilme sınırına çekilecek.
-
Mahkum takası: Hamas, bir İsrail geri çekilmesi ve rehine-Filistinli mahkum değişimi içeren anlaşmaya vardığını doğrularken, garantör devletleri İsrail'in ateşkese tam olarak uymasını sağlamaya çağırdı.
Sır perdesi arkasındaki kritik sorular
Anlaşmanın savaşı bitirme umutlarını artırmasına rağmen, en kritik detaylar henüz kamuoyuna açıklanmadı:
-
Savaş sonrası yönetim: Savaş bittiğinde Gazze Şeridi'ni kimin yöneteceğine dair net bir işaret yok. Katil Netanyahu, Trump ve Batılı/Arap devletleri, 2007'den beri Gazze'yi yöneten Hamas'a bir rol verilmesini reddediyor. Trump'ın orijinal planı Filistin Yönetimi'ne (PY) bir rol öngörüyor, ancak bunun ancak büyük reformlardan sonra mümkün olacağı belirtiliyor.
-
Uygulama takvimi: Anlaşmanın tam olarak ne zaman başlayacağı belirsizliğini koruyor.
İşgalci İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, anlaşmayı Perşembe günü onaylamak üzere hükümetini toplayacağını söyledi. Hamas kaynakları, hayatta olan rehinelerin İsrail hükümetinin anlaşmayı onaylamasından sonra 72 saat içinde teslim edileceğini belirtirken, Beyaz Saray rehinelerin serbest bırakılmasının Pazartesi günü başlamasını bekliyor.
Gelecek adımlar ve riskler
Trump'ın planının bir sonraki aşaması, Gazze'nin savaş sonrası yönetiminde rol oynayacak ve Trump ile eski İngiltere Başbakanı Tony Blair'in başkanlık edeceği "Barış Kurulu" adlı uluslararası bir organın kurulmasını öngörüyor. Trump'ın önümüzdeki günlerde Mısır'a gitmesi bekleniyor.
Anlaşmanın en büyük riskleri ise şunlar:
-
Hamas'ın silahsızlanması: İsrail'in Hamas'tan silah bırakma talebi, Filistinli kaynakların İsrail askerleri Filistin topraklarını işgal ettiği sürece reddedileceğini belirtmesi nedeniyle büyük bir çıkmaz.
-
Mahkum listesi: Hamas, takas için aralarında Fatah lideri Mervan al-Bergusi ve FHKC başkanı Ahmed Saadat gibi daha önceki ateşkeslerde serbest bırakılması gündemde olmayan önde gelen mahkumların bulunduğu bir liste sundu.
-
Siyasi hedefler: Planı destekleyen Arap ülkeleri bunun Filistin devletinin bağımsızlığına yol açması gerektiğini savunurken, Netanyahu böyle bir şeyin asla gerçekleşmeyeceğini belirtiyor.