İran’ın nükleer programı üzerine Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nde (BMGK) düzenlenen kritik oturum, Washington ve Tahran hattında yeni bir diplomatik satranç hamlesine sahne oldu. Haziran ayında yaşanan askeri gerilimin ardından ilk kez iki taraf da masaya dair net şartlarını ve niyetlerini ortaya koydu.
Washington: "Doğrudan diyalog için şartımız net"
ABD’nin BM misyonu danışmanı oturumda yaptığı açıklamada, Tahran yönetimi ile "anlamlı ve doğrudan bir diyalog" kurmaya hazır olduklarını belirtti. Ancak ABD tarafı, müzakerelerin başlaması için tavizsiz bir kırmızı çizgi çizdi. Amerikalı yetkili, "İran toprakları içerisinde uranyum zenginleştirme faaliyeti yürütülemez; bu bizim için temel bir ilkedir," diyerek Tahran'ın nükleer kapasitesini dondurması gerektiğini vurguladı.
Tahran: "Diplomasiye bağlıyız, haklarımıza saygı istiyoruz"
İran’ın BM Daimi Temsilcisi Emir Said İravani, ABD'nin sert tutumuna karşı ülkesinin diplomasiye her zaman sadık kaldığını ifade etti. İravani, nükleer programın tamamen barışçıl amaçlarla yürütüldüğüne dair gerekli güvenceleri sunmaya hazır olduklarını belirterek, Batılı ülkeleri İran'ın Nükleer Silahların Yayılmasını Önleme Antlaşması (NPT) kapsamındaki haklarını tanımaya ve iş birliğine çağırdı.
Arka planda yüksek gerilim
Bu diplomatik hamleler, bölgede tansiyonun zirve yaptığı bir dönemin ardından geliyor. Geçtiğimiz Nisan ayında Umman aracılığıyla yürütülen dolaylı müzakereler sonuçsuz kalmış, ardından Haziran ayında İsrail’in İran’daki nükleer tesislere yönelik gerçekleştirdiği 12 günlük hava saldırılarıyla süreç tamamen tıkanmıştı. ABD’nin de bu saldırılardan üçüne doğrudan katıldığının iddia edilmesi, iki ülke arasındaki güven bunalımını derinleştirmişti.
ABD'nin "zenginleştirmeyi durdur" şartı, Tahran'ın ise "nükleer haklar" ısrarı, diplomatik bir çözümün hâlâ uzak olduğunu gösteriyor. Uzmanlar, Washington’ın bu çıkışını hem bir uzlaşı kapısı aralamak hem de olası bir nükleer silahlanma riskine karşı uluslararası baskıyı artırmak için yapılmış bir hamle olarak değerlendiriyor.
