Gazze Şeridi, son haftalarda özellikle iPhone ve Samsung'un en yeni modelleri olmak üzere modern akıllı telefonların eşi benzeri görülmemiş bir akınına sahne oluyor. Bu durum, İsrail'in temel gıda, temizlik malzemeleri, ilaç ve yeniden inşa malzemelerinin girişine kısıtlamalar uygulamaya devam etmesi nedeniyle vatandaşlar arasında endişe ve kuşkuya yol açtı.
İsrail'in soykırım savaşının iki yılı boyunca cep telefonlarının Gazze'ye girişi engellenmiş, bu da fiyatların İsrail ve komşu bölgelerdeki fiyatların on katına kadar yükselmesine neden olmuştu. Son ateşkes ve Kerem Şalom Sınır Kapısı'nın yeniden açılmasıyla birlikte tüccarlar yeniden ithalat yapabildi ve büyük miktarlarda akıllı cihaz Gazze'ye girdi. Bu durum, fiyatların nispeten düşmesine, ancak yine de gerçek fiyatlarının iki ila üç katı aralığında seyretmesine yol açtı.
Örneğin, en yeni Apple ürünü olan iPhone 17'nin fiyatı, iki hafta önce yaklaşık 18.000 şekelden (yaklaşık 5.000 dolar) 10.000 şekele (yaklaşık 2.800 dolar) gerilemiş durumda.
"Koordinasyon ücretleri" ile nakit sömürüsü
Quds Press’in görüştüğü akıllı telefon satıcılarından Şadi isimli bir tüccar, fiyatlardaki hızlı düşüşün nedenini açıkladı: İsrail makamları, Kerem Şalom'un açılmasını takiben, başlangıçta telefon yüklü tırlara yüksek "koordinasyon ücretleri" dayattı.
-
Başlangıçta bir tır için 600.000 şekelin (184.000 dolar) üzerine çıkan bu ücretler, daha sonra 250.000 şekele (76.000 dolar) kadar indi ve bu da doğrudan pazar fiyatlarının düşmesine yansıdı.
-
Şadi, bu fahiş miktarların İsrail'in kasasına gittiğini ve İsrail'in Filistinlilerin yasaklanmış veya nadir mallara olan ihtiyacını istismar ederek, giriş izni karşılığında yüksek mali ücretler talep ettiğini belirtti.
Gazze Ticaret ve Sanayi Odaları Birliği'nden yapılan bir açıklamaya göre, Ekim 2023 ile Ekim 2025 arasında malların girişi için ödenen toplam "koordinasyon" ücreti 950 milyon doları aşmış durumda. Bu durum, bazı ürünlerin fiyatlarında %3300'e varan benzeri görülmemiş artışlara neden oldu. Örneğin, bir giyim tırının koordinasyon ücreti 350.000 şekel (110.000 dolar) iken, tavuk ve et tırının koordinasyon ücreti yaklaşık 400.000 şekele (120.000 dolar) ulaşıyor.
Uluslararası kamuoyuna yönelik yanıltma girişimi
Ekonomi uzmanı Ahmed Abu Qamar, Gazze piyasalarının modern akıllı telefonlarla doldurulmasının çok boyutlu amaçları olduğunu düşünüyor:
-
Nakit tükenmesi: Vatandaşların elinde kalan son nakit parayı lüks tüketim mallarına harcamalarını sağlayarak bu paranın büyük bir kısmının, giriş koordinasyon ücretleri aracılığıyla İsrail ekonomisine geri dönmesini sağlamak.
-
Uluslararası imaj yanıltması: İsrail, bu pahalı telefonların girişine izin vererek, Gazze'de sınırlı bir "refah" görüntüsü yaymayı hedefliyor. Bu, soykırım savaşının neden olduğu felaket boyutundaki insani gerçekliği örtbas etme ve devam eden yıkım ve ıstıraptan uluslararası dikkati dağıtma girişimi olarak görülüyor.